گروه دین مشرق، ذیقعده، ذی‌القَعده یا ذوالقَعدةالحرام (به عربی: ذو القعدة)، یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. ماه ذی القعده، از ماه‌های حرام است که شروع جنگ در آن حتی با دشمنان اسلام حرام است؛ مگر این‌که آنها جنگ را به مسلمانان تحمیل نمایند. در این ماه زائران خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوی مکه و مدینه حرکت می‌کنند. این ماه، ماه اجابت دعا نامیده شده‌است. ماه ذی الحجة، که ماه حج است، همراه با ماه قبل و بعد از آن، ماه‌های حرام اند (ماه چهارم حرام، ماه رجب است). شاید یکی از اهداف آتش‌بس در این سه ماه، آرامش جامعه و توفیق برای حج و عبادت باشد.
اعمال عمومی این ماه
حداقل چیزی كه بر مؤمنین لازم است در این ماه بر آن مداومت كنند بدین شرح است:
1- هر روز 100 بار صلوات بر محمد و آل محمد.
2- هر روز 360 مرتبه «الحمد لله رب العالمین.» گفته شود.
3- هر روز 70 مرتبه استغفرالله، 70 مرتبه اتوب الی الله، 100 مرتبه سبحان الله، 100 بار الحمدلله، 100 مرتبه لا اله الا الله، 100 مرتبه الله اكبر، 100 مرتبه لا اله الا الله الملك الحق المبین، 100 مرتبه لاحول ولاقوة الا بالله. (1)
4- مداومت بر نماز جعفر طیار حداقل هفته ای یكبار خوانده شود.
5- مداومت بر نماز شب و نوافل یومیه.
6- بعد از هر نماز «آیة الكرسی.» تلاوت شود. (2)
7- هر شب و روز جمعه 1000 بار صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود. (3)
8- خواندن تعقیبات نماز كه امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: «التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت های تجارتی مؤثرتر است.» (4)
9- مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام كه تأكید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تكلم و بدون جابه جا كردن پاها انجام شود. (5)
دستور پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله در خصوص ماه ذی القعده
در این ماه، روزی پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه كسی می خواهد توبه كند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «غسل كنید، وضو بگیرید و چهار ركعت نماز بخوانید. در هر ركعت یك بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یك بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، 70 مرتبه استغفار كنید و سپس بگویید:
لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:
«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.» سپس فرمود: «كسی كه این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می رسد: ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، كردارت را از سر بگیر...» (6)
وقایع ما ذی القعده
روز یازدهم
میلاد با سعادت امام رضا علیه السلام در سال 148 هجری قمری.
روز پانزدهم
در شب نیمه این ماه، عبادت انجام گیرد. پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرموده است:
«در ماه ذی القعده شبی با بركت است و آن شب نیمه می باشد كه خداوند با نگاه رحمت به بندگان مؤمن می نگرد. كسی كه در آن شب به اطاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه دار غیر عاصی را به او می دهند. (7)
روز بیست و سوم
شهادت امام رضا علیه السلام در سال 203.
زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل كرده است كه مستحب می باشد. (8)
شب بیست و پنجم
این شب، شب دحو الارض است. (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه كعبه بر روی آب). و به عبادت در این شب سفارش شده است. (9)
روز بیست و پنجم
اعمال
1- روزه. (10)
2- غسل. (11)
3- نماز: دو ركعت است كه در هر ركعت، یك بار سوره حمد و پنج مرتبه سوره شمس خوانده شود. پس از سلام نماز بگوید: «لا حول ولا قوة الا بالله» آنگاه این دعا را بخواند:
یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی یا مجیب الدعوات اجب دعوتی یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی یا ذا الجلال و الاكرام یا ارحم الراحمین. (12)
4- دعا
5- زیارت ثامن الحجج علیه السلام.
بعضی از علما زیارت این روز را مستحب دانسته اند. (13)
نقل شده است كه در این روز حضرت حجت بن الحسن العسكری (عج) قیام خواهد كرد. (14)
روز سی ام
شهادت امام محمدتقی علیه السلام در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه كاظمیه است. (پشت سر جد بزرگوارش مدفون است) . (15)
این امام همام دارای پنج فرزند به نام های 1- علی (امام هادی علیه السلام) 2- موسی 3- حكیمه 4- خدیجه 5- ام كلثوم می باشد. (16)
پی نوشت ها:
1) ارمغان مجلسی، ص 23.
2) مفتاح الفلاح، شیخ بهایی، ص 55.
3) ارمغان مجلسی، ص 27.
4) بحارالانوار، ج 85، ص 315.
5) فلاح السائل، ص 165 و بحارالانوار، ج 85، ص 332.
6) المراقبات، ص 187.
7) همان، ص 189.
8) مفاتیح الجنان، ص 248.
9) همان.
10) عروة الوثقی، ج 2، ص 241.
11) همان، ج 1، ص 464.
12) مصباح الكفعمی، ص 657.
13) همان؛ مفاتیح الجنان، ص 248؛ مصباح المتهجد، ص 611.
14) مفاتیح الجنان، ص 248.
15) همان.
16) منتهی الآمال، ج 2، ص 351؛ فی رحاب ائمة اهل البیت، ج 4، ص 162.
اعمال عمومی این ماه
حداقل چیزی كه بر مؤمنین لازم است در این ماه بر آن مداومت كنند بدین شرح است:
1- هر روز 100 بار صلوات بر محمد و آل محمد.
2- هر روز 360 مرتبه «الحمد لله رب العالمین.» گفته شود.
3- هر روز 70 مرتبه استغفرالله، 70 مرتبه اتوب الی الله، 100 مرتبه سبحان الله، 100 بار الحمدلله، 100 مرتبه لا اله الا الله، 100 مرتبه الله اكبر، 100 مرتبه لا اله الا الله الملك الحق المبین، 100 مرتبه لاحول ولاقوة الا بالله. (1)
4- مداومت بر نماز جعفر طیار حداقل هفته ای یكبار خوانده شود.
5- مداومت بر نماز شب و نوافل یومیه.
6- بعد از هر نماز «آیة الكرسی.» تلاوت شود. (2)
7- هر شب و روز جمعه 1000 بار صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود. (3)
8- خواندن تعقیبات نماز كه امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: «التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت های تجارتی مؤثرتر است.» (4)
9- مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام كه تأكید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تكلم و بدون جابه جا كردن پاها انجام شود. (5)
دستور پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله در خصوص ماه ذی القعده
در این ماه، روزی پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله از منزل خارج شدند و فرمودند: «ای مردم! چه كسی می خواهد توبه كند؟» همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود: «غسل كنید، وضو بگیرید و چهار ركعت نماز بخوانید. در هر ركعت یك بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یك بار هم سوره فلق و ناس بخوانید. پس از اتمام نماز، 70 مرتبه استغفار كنید و سپس بگویید:
لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:
«یا عزیز یا غفار اغفر لی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.» سپس فرمود: «كسی كه این عمل را به جا آورد از آسمان به او ندا می رسد: ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده گشت، كردارت را از سر بگیر...» (6)
وقایع ما ذی القعده
روز یازدهم
میلاد با سعادت امام رضا علیه السلام در سال 148 هجری قمری.
روز پانزدهم
در شب نیمه این ماه، عبادت انجام گیرد. پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرموده است:
«در ماه ذی القعده شبی با بركت است و آن شب نیمه می باشد كه خداوند با نگاه رحمت به بندگان مؤمن می نگرد. كسی كه در آن شب به اطاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه دار غیر عاصی را به او می دهند. (7)
روز بیست و سوم
شهادت امام رضا علیه السلام در سال 203.
زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز سنت است و سید بن طاووس از بعضی نقل كرده است كه مستحب می باشد. (8)
شب بیست و پنجم
این شب، شب دحو الارض است. (یعنی پهن شدن زمین از زیر خانه كعبه بر روی آب). و به عبادت در این شب سفارش شده است. (9)
روز بیست و پنجم
اعمال
1- روزه. (10)
2- غسل. (11)
3- نماز: دو ركعت است كه در هر ركعت، یك بار سوره حمد و پنج مرتبه سوره شمس خوانده شود. پس از سلام نماز بگوید: «لا حول ولا قوة الا بالله» آنگاه این دعا را بخواند:
یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی یا مجیب الدعوات اجب دعوتی یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی یا ذا الجلال و الاكرام یا ارحم الراحمین. (12)
4- دعا
5- زیارت ثامن الحجج علیه السلام.
بعضی از علما زیارت این روز را مستحب دانسته اند. (13)
نقل شده است كه در این روز حضرت حجت بن الحسن العسكری (عج) قیام خواهد كرد. (14)
روز سی ام
شهادت امام محمدتقی علیه السلام در سن 25 سالگی در سال 220 هجری قمری. قبر شریفش در بقعه كاظمیه است. (پشت سر جد بزرگوارش مدفون است) . (15)
این امام همام دارای پنج فرزند به نام های 1- علی (امام هادی علیه السلام) 2- موسی 3- حكیمه 4- خدیجه 5- ام كلثوم می باشد. (16)
پی نوشت ها:
1) ارمغان مجلسی، ص 23.
2) مفتاح الفلاح، شیخ بهایی، ص 55.
3) ارمغان مجلسی، ص 27.
4) بحارالانوار، ج 85، ص 315.
5) فلاح السائل، ص 165 و بحارالانوار، ج 85، ص 332.
6) المراقبات، ص 187.
7) همان، ص 189.
8) مفاتیح الجنان، ص 248.
9) همان.
10) عروة الوثقی، ج 2، ص 241.
11) همان، ج 1، ص 464.
12) مصباح الكفعمی، ص 657.
13) همان؛ مفاتیح الجنان، ص 248؛ مصباح المتهجد، ص 611.
14) مفاتیح الجنان، ص 248.
15) همان.
16) منتهی الآمال، ج 2، ص 351؛ فی رحاب ائمة اهل البیت، ج 4، ص 162.
